Robert van Rixtel

Robert van Rixtel is de drijvende kracht achter vele publicaties en projecten over vormgeving en vormgevers. In 1992 verscheen de eerste [Z]OO agenda, een initiatief van Robert en Eric van Casteren, twee jonge ontwerpers, die elkaar leerden kennen op de Akademie voor Industriële Vormgeving Eindhoven (AIVE) (nu Design Academy Eindhoven). Sindsdien is [Z]OO – wat oorspronkelijk staat voor ‘[Z]onderlinge Ontwerpers – uitgegroeid tot een bijzondere uitgeverij met een bijzondere werkwijze. Naast Robert en Eric fungeren heel veel ontwerpers, fotografen, schrijvers, drukkers en papierleveranciers, veelal onbetaald, als enthousiaste medewerkers aan de producties van [Z]OO die volgden op die eerste [Z]OO agenda. Zo ontstond een fonds met titels over het vak grafisch ontwerpen, maar ook met verrassende publicaties over beeldende kunst, architectuur, literatuur, tentoonstellingsvormgeving en designgeschiedenis.

Eric van Casteren en Robert van Rixtel, oprichting [Z]OO producties, 1992

Robert van Rixtel (1961), geboren en getogen in Eindhoven, raakte drie maanden voor zijn eindexamen van de middelbare school in paniek. Hij had geen idee welke vervolgopleiding hij moest gaan volgen. De decaan van zijn school bood hem een beroepstest aan, waaruit een opleiding aan een academie voor beeldende kunst óf het beroep van boswachter rolde. 

Op de AIVE bepaalde een psychologische test de toelating en die wees uit dat Roberts profiel naadloos aansloot op dat van een ontwerper. Zo begon Robert aan zijn opleiding aan deze academie. Zijn stage in het derde jaar was een eyeopener. Ook de ontwerpmethodiek van docent Rokus van Blokland was heel belangrijk. Als beste van zijn klas deed hij, 23 jaar oud, in 1984 eindexamen met onder meer een kaartspel voor blinden en slechtzienden.

AIVE Werkweek vierde jaar, 1982 met o.a. Eric van Casteren (spijkerjasje), Joep Geelen (wit T-shirt), Robert van Rixtel (liggend)

Quixotic
In datzelfde jaar deed ook zijn klasgenoot Joep Geelen eindexamen, o.a. met een ontwerp voor een design-agenda die hij onder de naam Quixotic wilde uitgeven en verkopen. In het beoogde bedrijfje kon dan medestudent Erik Hoebergen aan de slag, zodat die met een verklaring van onmisbaarheid uitstel van dienstplicht kon krijgen. Robert en Eric werd gevraagd om mee te doen. Dat leek hen wel wat. Eerst moesten er werktekeningen worden gemaakt en alles in elkaar geplakt worden. Een drukkerij wilde wel 2000 agenda’s drukken voor 40.000 gulden. Toen werden er spaarpotten omgekeerd en lukte het om de agenda geproduceerd te krijgen. Hij kwam in het tijdschrift Avenue te staan. 

Joep was de commerciële man van het groepje en ging het land door om de agenda’s in consignatie aan boekhandels te leveren. Elk jaar werden er meer besteld, maar er moesten ook elk jaar weer guldens worden bijgelegd. Die eerste agenda’s werden handmatig in elkaar gezet en daar ging heel veel tijd in zitten. Ook in oeverloze vergaderingen met een biertje erbij, waarna er vervolgens weer niets gebeurde. ‘Dat is het probleem als je in een groep zit. Er moet gewoon één iemand zijn die bepaalt wat er gebeurt.’ Na vier jaar werd er nog een keer met succes subsidie binnengehaald en konden ze door, maar na zeven jaar was het echt klaar voor Robert en Eric, die in 1990 besloten niet verder mee te gaan in het commerciële verhaal van Joep.

Loopbaan
Net van de academie in 1984 wist Robert dat hij grafisch ontwerper wilde worden, maar eerst wilde hij nog een paar jaar studeren. Hij werd aangenomen bij het Royal College of Art in Londen, maar had geen geld om die studie te gaan volgen. Daarom besloot hij een studiebeurs aan te vragen en in de tussentijd alvast wat ervaring op te doen. Daarvoor benaderde hij Jan Lucassen, die toen net directeur van de AIVE in Eindhoven was geworden. Jan was meteen bereid om Robert een introductie bij Concepts, 2D3D en de Staatsdrukkerij te geven.

Het was de beginperiode van Concepts. Will de l’Ecluse en Hartmut Kowalke gingen met Robert een biertje drinken aan het einde van de middag. Daarmee werd een stageperiode van zes maanden bezegeld. Het bureau, waar toen ook Hans Bockting, Theo Groothuizen, Ton Haak, Ton Haas, Floor Kamphorst, Anne Stienstra en Marcel Vroom werkten, had net Ahrend als klant binnengehaald. In een jaar tijd moesten daarvoor tachtig brochures worden gemaakt. Daarom vroegen ze Robert of hij wilde blijven. Pas veel later realiseerde hij zich dat Concepts op dat moment echt een broedplaats voor talent was en voor hem heel bepalend in zijn vorming is geweest. Vooral de samenwerking met Hans Bockting was belangrijk, waarbij zij ook hun Brabantse rootsdeelden.

Ontwerpbureaus Amsterdam
Concepts, 1984-1986 (Bureaubezoek Berlijn, 1986; Afscheid, augustus 1986)
Total Design, 1986-1988 (Eten bij Robert, 1987)
Studio Henk de Vries / Dedato, 1988-1992 (Buraeubezoek Parijs, 1990)

De beslissing om bij Total Design te gaan solliciteren nam hij intuïtief, zoals al zijn grote beslissingen. Door de sollicitatiecommissie met Daphne Duijvelshoff, Joost Klinkenberg, Marcel Speller en Wim Verboven werd zijn werk gewaardeerd. Afsluitend vroeg Daphne of hij veel aan cultuur deed, waarop Robert antwoorde dat hij iedere zondagavond naar Studio Sport keek. Iedereen schoot in de lach en Robert was aangenomen. In augustus 1986 begon hij in het team van Jelle van de Toorn Vrijthof. ‘Ik kon daar met de Aesthedes gaan werken, de allereerste generatie ontwerpcomputers, dat was nog voordat de Apple Macintosh verscheen.’

Intussen was Total Design na een reorganisatie verhuisd van de Herengracht naar een pakhuis aan de Van Diemenstraat in Amsterdam. ‘Ik vond dat er wel wat leven in de brouwerij mocht komen en heb toen het hele bureau, dertig man, uitgenodigd om bij mij thuis te komen eten. ‘De voorwaarde was wel dat iedereen die kwam mij ook een keer zou uitnodigen om te komen eten. Dat werden hele happenings.’

Haute Cuisine from the Lowlands
In 1987 werden onder de titel Holland in Vorm in verschillende musea tentoonstellingen over vormgeving in Nederland uit de periode 1945-1987 georganiseerd ter gelegenheid van het internationale congres Design ’87 in de RAI in Amsterdam. Voor dat congres had Concepts de huisstijl ontwikkeld. Robert nam het initiatief om met een groep jonge ontwerpers iets te doen en organiseerde samen met Xandra van der Swan een goodwill-publicatie voor de deelnemers met de titel Haute Cuisine from the Lowlands. Aanvankelijk zou de congresorganisatie QLT de kosten voor haar rekening nemen, maar die trokken zich op het laatste moment terug wegens te weinig inschrijvingen. ‘Ik had ondertussen iedereen al aan het werk gezet. Je kunt dan twee dingen doen: stoppen of doorgaan. Je kunt maar één keer stoppen, maar je kunt ook kijken of je een oplossing kunt vinden. Toen kwam ik Cor Rosbeek tegen.’

Cor Rosbeek adviseerde Robert een aantal drukkerijen te interesseren om ieder een gedeelte van het drukwerk om niet te produceren. Het lukte hem om de drukkerijen Ando, Equipage, Mart. Spruijt, Rosbeek, Spinhex en de Staatsdrukkerij in dit plan mee te krijgen. Een groep van ruim 40 jonge ontwerpers ging aan de slag. Zetwerk en lithografie werden gesponsord. In de omdoos, een hoes op LP-formaat, zaten losse receptkaarten waarmee de deelnemers aan het congres verrast werden met echte Hollandse kost zoals Brabants konijn, haringsalade, Arnhemse meisjes en hutspot.

Toen alles gedrukt was, moesten de bijbehorende receptkaarten nog vergaard worden. Robert trommelde alle ontwerpers op om op zaterdag op het bureau van NAP in Amsterdam de mappen te vullen. ‘We hebben ze toen zelf afgeleverd bij de RAI. Ik zit daar uitgeput op een bankje en zie een congresbezoeker naar buiten komen met een plastic tas met het kookboek erin. Dat paste niet in zijn attachékoffer. Hij scheurt de omdoos kapot en gooit die weg en vouwt vervolgens stuk voor stuk alle receptkaarten doormidden, zodat ze in zijn koffer passen. Dan ervaar je wel hoe relatief alles is.’

[Z]OO producties was toen nog niet opgericht, maar deze uitgave staat al wel model voor de aanpak, het netwerk en de volharding waarmee Robert en Eric te werk gaan. Daar horen ook de slapeloze nachten bij als de sponsoring van het papier of toegezegde medewerking plotseling toch niet doorgaat. 

Haute Cuisine from the Lowlands
Design ‘87,  RAI Amsterdam, augustus 1987

Met John den Besten, Wouter Botman, Rosemarie van Boxtel, Ton van Bragt, Vincent Bus, Eric van Casteren, Gijsbert Dijker, Peer Dobbelsteen, Henny van Eck, Ben Faydherbe, Ton van Gastel, Joep Geelen, Denise Gehring, Reinoud van Hasselt, Jan Kees Karelse, Cook Koudenhove, Victor de Leeuw, Frans Lieshout, Hans Lodewijkx, Jean Paul Mombers, Ris van Overeem, Adth van Ooyen, Annette Raven, Lex Reitsma, Robert van Rixtel, Michiel Schriever, Xandra van der Swan, Harrie Verdijk, Hans Verlaat, Chris Vermaas, Diana Vermetten, Ine de Vries, Wout de Vringer, Olga IJspeert, Fred van der Zee en Marja Zuurman.

Drukkerijen: Ando, Equipage, Mart. Spruijt, Rosbeek, Spinhex, Staatsdrukkerij


Plaza Ontwerpers
Na Total Design ging Robert werken bij Dedato, het bureau van Henk de Vries, waar hij vijf jaar bleef. Toen was het weer tijd voor een nieuwe stap. Op aandringen van oud-studiegenoot Wouter van der Schans begon Robert in 1993 in zijn geboortestad Eindhoven een eigen bureau. Samen met Goof Rutten startte hij met veel succes Plaza Ontwerpers. Ze waren dertigers en de economische crisis was achter de rug. Aanvankelijk bleef Robert nog in Amsterdam wonen en reisde op en neer. ‘We zijn gegroeid en hadden op een gegeven moment vijf mensen in dienst.’

Design Academy
Jan Duppen, lid van het college van bestuur van wat toen de Design Academy was gaan heten, vroeg Robert in 1994 les te gaan geven aan het vierde en vijfde jaar van de avondopleiding. Robert bleef negen jaar aan de opleiding verbonden. Een van zijn studenten was Juultje van der Put, die na haar afstuderen in 1997 als freelancer o.a. werkte voor De Cultuurfabriek en Oilily. In 1998 ontmoetten zij elkaar weer in Amsterdam en kregen een relatie. In 2001 gingen ze samen definitief terug naar Eindhoven.

Na tien jaar Plaza ontwerpers vroeg Robert zich af wat hij nu verder in zijn leven wilde. Zijn partner Goof wilde het liefst veel geld verdienen en in een Porsche rijden, maar Robert wilde leuke en interessante boeken maken. ‘Ik heb een aantal huisstijlen gemaakt waar ik echt trots op ben, maar dat was voor mij niet altijd genoeg.’ Na een flinke wandeling nam hij zich voor ieder jaar minstens twee projecten te doen die hij zelf initieerde. En dat heeft hij sindsdien consequent gedaan.

vanRixtelvanderPut Ontwerpers
In 2003 starten Robert en Juultje hun eigen bureau vanRixtelvanderPut Ontwerpers vanuit huis in Eindhoven en combineerden werk met het opvoeden van hun twee kinderen, Hanna en Huub. Op het bureau is Juultje de constante factor en doener in alle processen en de helpdesk voor Robert als die een digitaal probleem moet oplossen. Naast opdrachten voor de TU Eindhoven, Pakhuis de Zwijger, architectenbureaus en diverse scholen maken ze veel boeken. Het werk voor [Z]OO producties en dat voor hun bureau lopen parallel en door elkaar. Door de kosten laag te houden is er naast drie dagen in de week betaald werken ook de vrijheid om drie dagen per week te besteden aan onbetaalde projecten die ze zelf initiëren. ‘Door gericht te focussen op een beperkt aantal onderwerpen – in mijn geval erfgoed, (grafische) vormgeving, de BNO en Eindhoven – kun je op die gebieden met beperkte middelen toch een verschil maken en komen tot een substantiële bijdrage.’

FC van Rixtel
Hanna, Juultje, Robert en Huub, 2012


[Z]OO producties
De eerste [Z]OO agenda werd in 1992 ontworpen door Haico Beukers en geïllustreerd door Nikki Gonnissen, die toen bij Haico stage liep. ‘We verkochten er helaas veel minder dan we verwacht hadden.’ Eric en Robert bespraken de situatie in een café in Amsterdam. Ze zagen zich genoodzaakt om met [Z]OO producties te stoppen. Het toeval wilde echter dat de volgende dag Frans Spruijt belde. Deze stelde voor om de [Z]OO agenda als relatiegeschenk door Club 12 Grafische bedrijven te laten drukken en afnemen. [Z]OO producties kon dan een deel van de oplage tegen kostprijs kopen en op de markt brengen. Tot 2012 werden volgens deze formule 21 bijzondere agenda’s uitgegeven, iedere keer ontworpen door een andere ontwerper.

[Z]OO agenda’s
1992 – 2012

Gedrukt door Club 12 Grafische bedrijven

Ontworpen door Haico Beukers (1992), Hans Verlaat (1993), Ton van Bragt (1994), Hans Lodewijkx (1995), Ben Faydherbe & Wout de Vringer (1996), Ab Bol (1997), Annette van Casteren (1998), Peter de Kan & Wim te Brake (1999), Anton Spruit (2000), Dirk Laucke (2001), Eric Hesen (2002), Katherine Szeto (2003), Harmine Louwé (2004), Martijn Engelbregt (2005), The Stone Twins (2006), Vanessa van Dam (2007), Capaz (2008), Coup (2009), Karin van der Kraats (2010), Eric van Casteren & Marjan Unger (2011), Eric van Casteren en Marjan Unger & Job Meihuizen (2012).


Vanaf het najaar van 1992 werden ‘aandelen’ van [Z]OO producties uitgereikt aan vrienden en relaties. ‘Deze aandelen waren symbolisch en bedoeld om ontwerpers die aan een project hebben deelgenomen door middel van een jaarlijkse ‘dividenduitkering’ te belonen.’ Die beloning bestond uit een exemplaar van ieder product dat [Z]OO producties zou uitbrengen. Ook werd ieder jaar een algemene aandeelhoudersvergadering in het vooruitzicht gesteld. Een feest dus. Dat gebeurde o.a. in het bovenzaaltje van café Eik en Linde in Amsterdam. 

Op de eerste zeer geanimeerde vergadering werd de [Z]OO agenda 1993, ontworpen door Hans Verlaat, aan de aandeelhouders uitgereikt. Meerdere avonden volgden in de jaren daarna met optredens van goochelaars en buikdanseressen.

Aandeelhoudersvergadering
Café Eik en Linde, Amsterdam
22 oktober 1994

Met o.a. Annita Steketee, Hans Lodewijkx, Hans Booms, Arriette Bos, Denise Ghering, Ab Bol, Aatjan Renders, Dirk Wernik, Simone, Carel van Houte, Jaap Bruynen, Sascha Joseph, Leo Hol, Jean Paul Mombers, Robert van Rixtel en Eric Hesen.

[Z]OO kwartet
Een speciaal door 52 ontwerpers gemaakt dierenkwartet, gedrukt door Carta Mundi uit Turnhout, was een deal met gesloten beurzen en duizend kwartetten voor de verkoop voor [Z]OO producties. De opbrengst leverde een hilarische avond kwartetten op.

[Z]OO kwartet
December 1992
In samenwerking met Gerben Klinkenberg en Annita Steketee

Met André Bakker, Samira Benlaloua, Ab Bol, Hans Booms, Ariëtte Bos, Ben Bos, Hans Blom, Ton van Bragt, Dicky Brand, Eric van Casteren, Tom Couvee, Stoffel den Drijver, Peter Dingemans, Gijbert Dijker, Henny van Eck, Hester Elemans, Jan van den Elshout, Denise Ghering, Tineke Groen, Dick de Groot, Reinoud van Hasselt, Eric Hesen, Erik Hoebergen, HansWerner Holzwarth, Carel van Houte, Christa Jesse, Sacha Joseph, Peter de Kan, Gerben Klinkenberg, Godfried Konings, Marisa Klaster, Victor de Leeuw, Frans Lieshout, Hans Lodewijkx, Joost Luk, Pieter Mineur, Jean-Paul Mombers, Xandra Neerincx, Anja Nienstedt, Eric Nuyten, Mathieu Pauwels, Theo Peters, Gert Jan van der Putten, Ris van Overeem, Aatjan Renders, Robert van Rixtel, Peter de Rooden, Gertjan Rooijakkers, Wouter van der Schans, Loes Schepens, Pauline Schimmelpenninck, Nicole van Schouwenburg, Jantien Slob, Annita Steketee, Pieter Vandermeer, Harry Verdijk, Hans Verlaat, Anton Vos, Dirk Wernik, Annemie Wolfs en Marja Zuurman.


De Favorieten
In oktober 1995 kregen alle aandeelhouders van [Z]OO de agenda voor het jaar daarop uitgereikt. Daarna was het afgelopen met dividenduitkeringen. Het vervolg was het initiatief ‘De Favorieten’. De Favorieten werd gevraagd van tijd tot tijd een bijdrage in natura te leveren aan onderwerpen c.q. publicaties over de recente geschiedenis van het grafische vak. Je kon je daarvoor aanmelden en dat deden ook 117 favorieten in 2003. ‘Met meer dan honderd mensen heb je een netwerk en slagkracht en kun je met gesloten beurzen toch mooie producties maken.’

1 + 1 = 3
Nederland was in 1993 ‘Schwerpunkt’ op de Frankfurter Buchmesse. Robert leek het een leuk idee om met een groep iets te doen. ‘Mijn lot is dat ik het dan vervolgens ook echt ga doen en voor elkaar moet zien te krijgen.’ 24 ontwerpers, 24 illustratoren en 24 schrijvers maakten met elkaar het boek 1 + 1 = 3, dat in drie talen als geschenk namens de Nederlandse overheid zou worden gepresenteerd. Hans Bockting deed mee in de organisatie en Atte Jongstra nam de selectie van de auteurs voor zijn rekening. Robert benaderde Frank Ligtvoet van het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds voor een subsidie. ‘Je hebt altijd geld nodig om een deel te betalen, ook al is het project voor 85 procent gesponsord.’ Toen Frank Ligtvoet in de gaten had dat [Z]OO producties er zelf geen financieel belang bij had, was het contact met het ministerie van OCenW snel gelegd, dat 15.000 gulden toezegde. Toen Robert en Hans op de boekenbeurs aankwamen stonden de boeken daar gewoon in de verkoop. ‘Daar heb ik van geleerd altijd zelf een eigen presentatie te organiseren om het slagen van de productie te vieren. Zoals we dat nu nog steeds doen bij de Roots-boekjes.’

1 + 1 = 3
Frankfurter Buchmesse, 1993
In samenwerking met Hans Bockting

Met Marcel Möring + Henk Hoebee, Jacq Vogelaar + Amanda Bosman, Atte Jongstra + Marten Jongema, Henk Pröpper + Ben Faydherbe / Wout de Vringer, Kristien Hemmerechts + Jacques Koeweiden / Paul Postma, Leo Plezier + Toula Antonakis / Tonnus Oosterhoff + Haico Beukers, Renate Dorrestein + Vero Cricks, Huub Beurskens + Reinoud van Hasselt, Daan Cartens + Paul Bogaers, Nelleke Noordervliet + Karen Wakkers, Bas Heijne + Arthur Bagen, Toon Tellegen + Menno Landstra, Bart Plouvier + Rik Comello, Monica van Paemel + Eric van Casteren, Ton Lanoye + Berry van Gerwen, Willem Brakman + Jola Hesselberth, Patricia de Martelaere + Geert Setola, Stephan Sanders + Toon Michiels, Margriet de Moor + Stefan Hengst, Keest ‘t Hart + Robert van Rixtel en M. Februari + Frits Deys.


Nederland Indonesië
In datzelfde jaar had Robert met zijn vader een maand door Indonesië gereisd. ‘Toen ik een jaar later las dat in 1995 Indonesië vijftig jaar onafhankelijkheid ging vieren vond ik dat we daar iets mee moesten doen.’ Eric van Casteren had goede contacten bij ministeries in Den Haag. De ministeries van OCenW en Buitenlandse Zaken zegden 40.000 gulden subsidiegeld toe. 

De opzet was een boek te maken vanuit het perspectief van de wederzijdse beïnvloeding in die afgelopen vijftig jaar van de Indonesische en Nederlandse cultuur. Een tweetalig boek in het Nederlands en Bahasa Indonesia met bijdragen geschreven vanuit verschillende vakgebieden. De Indonesische vliegtuigmaatschappij Garuda sponsorde tickets waarmee Sybrand Zijlstra, die net bij het Vormgevingsinstituut was vertrokken, naar Indonesië kon afreizen om daar gedurende een maand met ondersteuning van de Nederlandse ambassade interviews af te nemen, onderzoek te doen en een hoofdstuk over vormgeving te schrijven. Ook de gemeente Rotterdam en het Tropeninstituut ondersteunden het project. Eric had contacten bij Nutricia, die het boek aanvankelijk met 40.000 gulden wilden sponsoren, maar ze haakten af toen ze lazen dat er ook dissidenten aan het woord kwamen. Daarmee ontstond er een groot financieel probleem. Na crisisberaad, waar werd gesproken over het afblazen van het project, constateerden Robert en Eric echter dat het vanwege de al aangegane verplichtingen goedkoper was om door te gaan dan te stoppen. Ze verkochten driehonderd exemplaren die koningin Beatrix bij een officiële ontvangst aan de Indonesische regering en de top van het Nederlandse en Indonesische bedrijfsleven zou aanbieden. Een van de sponsors, de gemeente Rotterdam, kocht ook een partij boeken, zodat het project uiteindelijk toch nog uit de kosten kwam.

Nederland Indonesia
1945 – 1995
Een culturele vervlechting
1995

Met Hester Wolters, Bram Buize, Eric van Casteren, Pienke Kal, Anneke Veldhuisen en Sybrand Zijlstra.


Galeislaven en rekentuig
Toen Frans Spruijt in 1997 afscheid nam als voorzitter van de Grafische Cultuurstichting moest er een afscheidsboek worden gemaakt vond Robert. Sybrand Zijlstra en Jaap van Triest stelden een boek samen met de titel Galeislaven en rekentuig. Drukkers, ontwerpers en de vooruitgang. Het colofon vermeldt ook hier weer een lange lijst van steun in natura en in de vorm van subsidie. Naast de technische ontwikkelingen in het grafische vak, met name op het gebied van zettechnieken, werd er uitgebreid aandacht besteed aan de traditie van de goodwill-uitgaven van verschillende Nederlandse drukkerijen. ‘Die uitgaven, zoals de kwadraatbladen van Steendrukkerij de Jong, de Lecturis-documentaires, de vierkante boekjes van drukkerij Rosbeek, de kalenders van drukkerij Spruijt, de Proost Prikkels, de documentaire uitgaven van het Thiemefonds, waren voor mij een voorbeeld voor onze [Z]OO producties.’

Het boek werd gedrukt bij vier verschillende drukkerijen en gepresenteerd in het Stedelijk Museum met lezingen door Petr van Blokland, Wim Crouwel, Henk Gianotten en Paul Mijksenaar. Robert nam zelf tweehonderd boeken mee naar Eindhoven. De rest zou Goof Rutten meenemen in zijn nieuwe Jeep Cherokee, waar net een gastank in was gebouwd. Halverwege de A2 vloog die auto echter in de brand. Goof was er gelukkig op tijd uitgesprongen,maar 1000 exemplaren gingen in vlammen op. Die zijn nooit herdrukt en Galeislaven en rekentuig is daardoor een zeldzaam boek geworden.

Galeislaven en Rekentuig
Stedelijk Museum, Amsterdam
December 7, 1997

Sprekers: Petr van Blokland, Wim Crouwel, Henk Gianotten, Paul Mijksenaar en Frans Spruijt.


Monografieën over vormgeving
Met deze publicatie werd de basis gelegd voor de reeks Monografieën over vormgeving, die in samenwerking met de drukkerijen Veenman en Lecturis werd opgezet. Boeken over pictogrammen, geur, papier, letters, tentoonstellingsvormgeving, webontwerp en theatervormgeving zagen het licht. ‘Waar het mij om gaat is het verspreiden van het boek c.q. de inhoud. Dat hoeft voor mij niet per se om verkoop te gaan. Weggeven vind ik ook legitiem als het zo bij de juiste mensen terechtkomt.’ Bij de presentatie van ieder boek in deze reeks werd een symposium georganiseerd in de Rode Hoed in Amsterdam. Bij deelname aan het symposium ontving je het boek gratis, maar je betaalde wel voor deelname. Dat liep iedere keer storm. Driehonderd deelnemers was geen uitzondering. Met de opbrengst financierde [Z]OO producties de zaalhuur en koffie. ‘Als je het omdraait
– het symposium gratis en een boek kopen – dan verkoop je er maar dertig.’

Monografieën over vormgeving
1998 Pictogrammen & Iconen
1999 Geur
2000 Papier
2001 Letters
2002 Tentoonstellingsvormgeving
2004 Webontwerp
2005 Theatervormgeving

Iedere keer gepresenteerd met een symposium in het Stedelijk Museum of de Rode Hoed.


Roots
Drukkerij Greve Offset in Eindhoven gaf elk jaar vier boekjes van zestien pagina’s uit met als thema ‘De seizoenen’. Leen van Veen, directeur van de drukkerij, nodigde voor ieder deeltje een andere ontwerper uit. Toen hij Robert vroeg, antwoordde deze dat hij dat liever niet deed. ‘Voor datzelfde geld, liet ik hem weten, stop je er inhoud in en dan heb je er veel meer aan.’ Robert bedacht ter plekke om over de naoorlogse generatie ontwerpers een boekje te maken. Over een klein aantal van hen waren dikke boeken gemaakt, maar over de meesten niet. Hun verhalen dreigden verloren te gaan.

Roots presentaties
Vijftig bijeenkomsten vanaf 2005 tot heden.
Vaak bij de BNO, maar als het zo uitkwam
ook op diverse andere locaties.

Het eerste boekje over Paul Mertz, geschreven door Paul Hefting verscheen in mei 2005. Het omvatte zestien pagina’s, 3800 woorden en dertig afbeeldingen. Bij de BNO, waar Robert toen in de Raad van Toezicht zat, vroeg hij aan directeur Rob Huisman of Roots meegestuurd kon worden met Vormberichten (het ledenblad van de BNO, nu Dude). Drieduizend leden krijgen sindsdien Roots gratis onder ogen. ‘Zo is Roots een grote hit geworden, wat ik niet had verwacht.’ Toen drukkerij Greve ermee ophield werd het stokje overgenomen door drukkerij Lecturis en later door Wilco Art Books. Papier wordt gratis geleverd door Arctic Paper Benelux en Aatjan Renders fotografeert de omslagportretten. Roots wordt iedere keer op een bijzondere bijeenkomst gepresenteerd, soms bij de BNO, maar soms ook in een café, op een ontwerpbureau, in een expositieruimte of een muziekhandel.

Dutch Graphic Roots
Sinds kort wordt de hele serie van inmiddels 50 Rootsdeeltjes dankzij een genereuze subsidie van het Pictoright Fonds door Ton Haak in het Engels vertaald en geplaatst op de website www.dutchgraphicroots.nl.

Dutch Graphic Roots
Om aan de internationale vraag naar
Roots te voldoen, is [Z]OO producties een tweetalige website gestart (NL-Eng) genaamd ‘Dutch Graphic Roots’.

www.dutchgraphicroots.nl


Het Debat
Wim Crouwel – Jan van Toorn
Felix Meritis, Amsterdam, 2 november 2008
In samenwerking met Premsela, BNO en NAGO

Lezingen en boekpresentatie. Tevens de viering van de tachtigste verjaardag van Wim Crouwel. Met Wim Crouwel, Jan van Toorn, Chris Vermaas, Jeroen van Erp en Mieke Gerritzen. Dagvoorzitter: Titus Yocarini.

Young at Heart
De interviews met oudere ontwerpers die Guus Ros publiceerde in Vorm-berichten werden door [Z]OO producties in 2007 uitgegeven in boekvorm onder de titel Senior ontwerper gevraagd. Het was het eerste boekje dat door de medewerking van De Favorieten werd gerealiseerd en met steun van Stichting Premsela, de BNO, drukkerij Elco, Papyrus en Meeuwis boekbinders. ‘Ik zoek altijd onderwerpen die inhoudelijk de moeite waard zijn en er op een andere manier niet zouden komen. Zo kun je mensen erachter krijgen. Je moet nooit overvragen, alleen bijdrages waar je zelf ook ja tegen zou zeggen.’

Young at Heart #1
Platform 21, Amsterdam, 28 oktober 2006
In samenwerking met BNO en Premsela
Ervaren ontwerpers praten over het vak met jongere ontwerpers en studenten

Met Hans Appenzeller, Ben Bos, Jan Brinkman, Wim Crouwel, Jaap Drupsteen, Daphne Duijvelshoff-van Peski, Ria van Eyk, Marijke de Goey, Puck & Hans Kemmink, Friso Kramer, Nel Linssen, Jan Lucassen, Louis Lücker, Paul Mertz, Bruno Nynaber, Rob Parry, Nel Punt, Swip Stolk, Jan van Toorn, Henk de Vries, Siep Wijsenbeek. Dagvoorzitters: Anthon Beeke en Annelys de Vet.

‘Ik kreeg het idee om rondetafelgesprekken te organiseren tussen ervaren ontwerpers en jonge ontwerpers en zo verhalen en ervaringen door te geven.’ Zo ontstond de bijeenkomsten Young at Heart, mede geïnitieerd door Stichting Premsela en de BNO. In oktober 2006 ging de eerste bijeenkomst van start in Platform 21 in Amsterdam, met zo’n driehonderd deelnemers. Bijeenkomsten in de Rietveld Academie in Amsterdam en tweemaal tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven volgden.

Young at Heart #3
Tijdens Dutch Design Week
Klokgebouw Eindhoven, October 19, 2008
In samenwerking met BNO en Premsela
Ervaren ontwerpers praten over het vak met jongere ontwerpers en studenten.

Met Hans Appenzeller, Anthon Beeke, Gerard van den Berg, Jet Boeke, Hans Dirken, Jan van Duppen, Ria van Eyk, Piet Gerards, Patrice Girod, Joke van Hengstum, Milou Hermus, Jan Jansen, Milou Ket, Cyprian Koscielniak, Friso Kramer, Karel Martens, Evelyne Merkx, Ralph Prins, Frans van der Put, Guus Ros, Anne Stienstra, Joost Swarte, Jan van Toorn, Marjan Unger, Rick Vermeulen, Jeroen Vinken and Ad Werner. Dagvoorzitters: Anthon Beeke en Nadine Sterk.


Monografieën en tentoonstellingen
In samenwerking met publicist/verzamelaar Peter van Dam en drukkerij Roto Smeets kwam een reeks monografieën en bijbehorende tentoonstellingen tot stand over Kunst in de Philips-reclame 1891-1941 (2005) L.C. Kalff (2006), N.P. de Koo (2008) en Ella Riemersma (2010), met veel afbeeldingen uit Van Dams collectie. Dezelfde auteur tekende ook voor de fraai geïllustreerde bedrijfsgeschiedenis van Cacaofabriek C.J. van Houten (2012), uitgegeven in samenwerking met Lecturis.

Kunst in de Philips-reclame
CBK De Krabbedans, De Witte Dame, Eindhoven,
9 april t/m 8 mei 2005
In samenwerking met Hanneke van den Nieuwenhof en Han le Blanc

Naar aanleiding van de verschijning van het boek ‘Kunst in de Philips-reclame (1891-1941)’. Auteur Frans Wilbrink.
Expositie met lezingen door Esther Cleven en Dingeman Kuilman.


De Dag van Kalff
Eindhoven, zaterdag 16 december 2006

Lezingen en rondleidingen rond ir. Louis C. Kalff
Met Har Hollands, Van Abbemuseum, De Bever architecten, CBKV de Krabbedans, Dingeman Kuilman, Kees Tazelaar, Philips Design, Kunstlicht in de Kunst, dr. A.F. Philips Sterrenwacht, MU en Architectuur Centrum Eindhoven. Dagvoorzitter: Marjan Unger.


Hugo Brouwer 100
In de zomer van 2011 kwamen Robert en Juultje op een Franse camping via de kinderen in contact met Bart Brouwer, een zoon van de Eindhovense kunstenaar Hugo Brouwer van wie veel openbare kunstwerken in de regio te vinden zijn. In het voorwoord van het boek dat uit deze toevallige ontmoeting voortkwam schrijft Robert: ‘Bij mij begon het te kriebelen – ik rook een project. Hier kwam alles samen wat mij interesseert: historie, kunst en cultuur, Eindhoven, een bijna vergeten verhaal.’ Naast het boek omvatte het project een serie artikelen in het Eindhovens Dagblad, een tentoonstelling en een bustour op de honderdste geboortedag van Hugo Brouwer. Het boek werd gerealiseerd met ondersteuning van velen, waaronder Roto Smeets en Peter Louis Vrijdag van Drukkerij Vrijdag en medeorganisator José Vermeij.

Hugo Brouwer 100
Expositie, boekpresentatie, bustour
Regionaal Historisch Centrum Eindhoven

Op 24 april 2013, de honderdste geboortedag van Hugo Brouwer was er een bustour langs een groot aantal locaties waar nu nog werk van Hugo Brouwer te zien is waaronder de Catharinakerk en drukkerij Vrijdag in Eindhoven, de Fatimakerk in Weert, en zijn voormalige woonhuis in Nuenen.


Erfgoed
Vanuit zijn jarenlange bestuursfunctie bij het Nederlands Archief Grafisch Ontwerpen (NAGO, later Wim Crouwel Instituut) was Robert direct betrokken bij de problematiek van het behouden en het toegankelijk maken van archieven van ontwerpers. Het NAGO beperkte zich tot de grafisch ontwerpers en illustratoren. Robert nam het initiatief om samen met het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven het Louis Kalff Instituut op te richten, een erfgoedcentrum voor industriële vormgevingsarchieven, dat in 2011 van start ging.

Louis Kalff Instituut
Erfgoedcentrum Industriële Vormgeving Eindhoven
Geopend op 15 april 2011 in Van Abbemuseum
Eerste bestuur: Marcel Duijghuisen, Robert van Rixtel, Marie Christine van der Sman.

www.louiskalffinstituut.nl


Dutch Design Daily
Iedere dag is een nieuw item over Dutch Design met een toelichting in het Nederlands en Engels op de website Dutch Design Daily te lezen en vooral te zien (www.dutchdesigndaily.com). Eric van Casteren en Robert bedachten de formule en vroegen in 2014 Rob Huisman, Eric Hesen en Titus Yocarini om samen de stichting Dutch Design Daily te besturen en een goede basis te leggen voor deze altijd actuele aandacht voor Dutch Design, waarmee indirect ook een archief gevormd wordt met 365 nieuwe items per jaar. De website trekt vanuit binnen- en buitenland veel aandacht. In Pakhuis de Zwijger in Amsterdam vinden sinds 2014 live presentaties plaats door vooral jonge ontwerpers van wie een project of ontwerp op Dutch Design Daily heeft gestaan. De motor achter deze non-stop formule zijn Robert en Juultje, met daarachter het enorme netwerk dat de afgelopen 26 jaar is opgebouwd met het indrukwekkend fonds van uitgaven en projecten van [Z]OO producties.

Dutch Design Daily
Iedere dag online actueel designnieuws uit Nederland

www.dutchdesigndaily.com


Made by Rietveld
12 november 2007, Eindhoven

Tentoonstelling in ‘De Bushalte van Rietveld’
de kleinste expositieruimte van Nederland.
Boekpresentatie in Van Abbemuseum.
Groepstentoonstelling in Van Abbemuseum.

www.debushaltevanrietveld.nl


Social Urban Space
Projecten op locatie in Eindhoven tijdens de DDW
In samenwerking met diederendirrix architecten

2009 Lucifer terrein – installatie & symposium
2010 Licht in de openbare ruimte – symposium
2011 Licht over de Dommel – groepproject
2012 Verweesde Viaducten – stadssafari
2013 Kunt en design als publieke zaak – symposium
2016 Van wie is de Straat? – expo Van Abbemuseum

www.socialurbanspace.nl


Ben Bos 80
Pakhuis de Zwijger, Amsterdam, 5 september 2010
Viering van de tachtigste verjaardag van Ben Bos
In samenwerking met BNO, Premsela, NAGO en Pakhuis de Zwijger

Met Ed Balk, Elly Bonsen, Wim Crouwel, Piet Gerards, Rob Huisman, Joost Klinkenberg, Richard van der Laken, Bas van Lier, Peter van Lindonk, Job Meihuizen, Hugo Puttaert, Victor Sciferli en Titus Yocarini. Dagvoorzitter: Peter Kersten


Ruimtewandelen in het Park
Stadswandelpark Eindhoven, September 8, 2013
In samenwerking met Suzanne van Gool, Peter Kentie en Manuel Wijfels

Symposium met André Kuipers en Piet Smolders en een augmented reality tour in het park naar aanleiding van 75 jaar Sterrenwacht Eindhoven. Gewapend met een smartphone of tablet wandelden 800 mensen, jong en oud, door het Eindhovense Stadswandelpark op zoek naar astronauten, raketten, maanlanders en planeten.


In 2006 ontvingen Robert van Rixtel en Eric van Casteren samen de Grafische Cultuurprijs voor alle activiteiten en publicaties van [Z]OO producties. Met de uitreiking van een zeefdruk ontworpen door Ron van Roon werd dit feestelijk gevierd in de Beurs van Berlage.

Robert van Rixtel is op 1 september 2011 benoemd tot erelid van de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO) vanwege zijn grote verdiensten voor het vak; ‘Behoeder van het Grafisch erfgoed, gedreven visie zonder winstoogmerk, bescheiden maar aanwezig’.  

Het archief van [Z]OO producties is ondergebracht bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam.


Robert van Rixtel
geboren op 20 augustus 1961, Eindhoven


Auteur: Titus Yocarini, maart 2019
Eindredactie: Sybrand Zijlstra
Portret foto: Aatjan Renders